ترخیص کالا چیست و مراحل ترخیص کالا کدامند؟

با مراحل ترخیص کالا از گمرک آشنا شوید

ترخیص کالا ، از جمله اموری است که در زمینه‌ی صادرات و واردات، اهمیت بسیاری دارد. اگر شما کالایی را از خارجِ کشور وارد کنید، این کالا به اداره‌ی گمرکی می‌رود و شما باید برای ترخیص آن، اقدامات لازم را به عمل بیاورید. همچنین این موارد، برای زمانی که قصد داشته باشید کالایی را صادر کنید هم پیش می‌آید. بدین شکل که ابتدا کالا به گمرک رفته و پس از ترخیص، اجازه‌ی صادر شدن پیدا می‌کند.

لازمه‌ی ترخیص کالا از گمرک، طی شدن سلسله مراتبی است که نیاز به شناخت قوانین دارد. توجه داشته باشید که این امکان وجود دارد که در اثر بی دقتی و طی شدن اشتباه مراحل، طبق قانون، کالای شما قاچاق محسوب شده و زیان‌های مالی و از دست رفتن اعتبار شما را در پی داشته باشد.

بنابراین، شناخت مراحل ترخیص کالا، برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، امری ضروری است. طبیعی است که یک تاجر، مشغله‌های زیادی در زمینه‌ی صادرات و واردات دارد و احتمالا فرصت این را ندارد تا برای شناخت قوانین ترخیص وقت بگذارد. اینجاست که پای ترخیص‌کار حرفه‌‌ای به میان می‌آید.

ما در این مقاله قصد داریم، مفهوم ترخیص کالا، بررسی مراحل ترخیص کالا، نکات مهم مربوط به آن و همچنین اسناد مورد نیاز برای این کار را مورد بررسی قرار دهیم. در صورتی که در این زمینه‌ها سوال و مشکلی دارید، تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

ترخیص کالا چیست و در کجا انجام می‌شود؟

به شکل ساده خیلی ساده، فرآیندهای اداری و مالی که باید طی شود تا کالا‌ی وارد شده به کشور، از گمرک آزاد شود، ترخیص کالا گفته می‌شود. ماجرا به این صورت است که وقتی کالا به کشور وارد می‌شود، وارد گمرک شده تا برخی هزینه‌ها از قبیل مالیات، سود بازرگانی، حقوق گمرکی و هزینه‌ی تسهیلاتی که در صادرات و واردات استفاده شده، بر روی کالا اعمال شود. اما نکته مهم اینجاست که این فرآیند، یعنی فرآیند ترخیص کالا، به هیچ عنوان کار ساده‌ای نیست و مراحل زیادی دارد که باید طی شود. به همین جهت است که برخی شرکت‌ها، قوانین ترخیص را به خوبی مطالعه می‌کنند تا بتوانند در این امر، کمک حال تجار باشند. در اینجاست که فردی به نام ترخیص‌کار، وارد میدان می‌شود. به افرادی که صاحب بار نیستند و وظیفه‌ی ترخیص را بر عهده می‌گیرند، به اصطلاح ترخیص‌کار گفته می‌شود. وظیفه‌ی ترخیص‌کار این است که بر تمامی قوانین و مراحل ترخیص کالا مسلط بوده و از کلیه روندها مطلع باشد و خیلی دقیق بداند که برای ترخیص، چه کاری باید انجام شود.

محل ترخیص، بستگی به نوع کالای وارداتی شما دارد. همچنین در صورت درخواست صاحب بار، این امکان وجود دارد که بار شما، برای ترخیص به یک گمرک دیگر فرستاده شود.

در ادامه، برخی از گمرکهای معروف ایران را به شما معرفی خواهیم کرد؛

گمرک خرمشهر، که در بندر خرمشهر واقع شده و از بزرگترین گمرک‌های ترخیص لوازم خانگی و آشپزخانه است.
گمرک بندرعباس، از بزرگترین و پر ترافیک‌ترین گمرک‌های ایران به حساب می‌آید و به علت ترافیک زیادی که دارد، توصیه بر آن است که برای ترخیص از این گمرک، از ترخیص کار با تجربه که با مراحل ترخیص کالا از گمرگ آشناست، کمک بگیرید.
گمرک بوشهر نیز از دیگر گمرک‌های جنوبی ایران بوده که دارا ترافیک بالایی است.
گمرک فرودگاه امام خمینی، که تسهیلات زیادی برای واردات ماشین‌آلات و قطعات و لوازم یدکی ماشین‌آلات ارائه می‌دهد.
گمرک شهریار تهران، که در غرب تهران واقع شده و در حال حاضر، اصلی‌ترین واحد ترخیص خودروی کشور است.

برای استفاده از خدمات کارگو تی اکسپرس به صفحه «کارگو» مراجعه کنید.

مراحل ترخیص کالا از گمرک

حال که با ترخیص کالا و ترخیص‌کار و گمرک‌های معروف کشور آشنا شدید، بیایید باهم مراحل ترخیص کالا را بررسی کنیم؛

1. ثبت اظهارنامه

در اولین مرحله پس از ورود کالا به گمرک، لازم است اظهارنامه صادرات یا واردات را کامل کرده اطلاعات لازم را ثبت کنید. که این کار با مجهز شدن سیستم گمرک به سامانه‌ی EPL، به شکل آنلاین، امکان‌پذیر خواهد بود. برای این کار، مدارکی لازم است که در بخش اسناد لازم برای ترخیص کالا به آن می‌پردازیم. پس از تکمیل ثبت اطلاعات و ارائه مدارک، در صورت تایید، یک شماره سریال و شماره عطف به شما داده خواهد شد که لازم است آن را پیش خود نگه دارید.

2. دریافت کوتاژ ( احراز هویت)

در این مرحله، پس از بررسی اسناد، نوبت به احراز هویت می‌رسد. دایره‌ی احراز هویت فنی، پس از تایید هویت صاحب بار، شماره ثبت، یا همان کوتاژ را ثبت می‌کند. پس از ثبت کوتاژ، اظهارنامه‌ی شما، مهر می‌شود.

3. کنترل و ارزیابی کالا

در این مرحله از ترخیص کالا، بر اساس نوع بار شما، سه مسیر ممکن است، پیش پای شما قرار بگیرد که در هر کدام از این مسیر‌ها، لازم است تا کالا توسط یک یا چند ارزیاب‌ گمرک، کنترل شود. در این مرحله، مقدار بار، مطابق بودن آن با اسناد و موارد دیگر مورد بررسی قرار گرفته و در صورتی که مشکلی در این قسمت وجود نداش باشد، در قسمت دایره ارزش، با بررسی‌های کامل، ارزش آن مشخص می‌شود.

4. اخذ مجوز

مجوز‌هایی که برای خروج کالا لازم است، باید در این مرحله گرفته شود. برای مثال، اقلامی نظیر تجهیزات پزشکی، بهداشتی، تجهیزات مخابراتی و رادیویی، انرژی اتمی و … نیاز به اخذ مجوز دارند.

5. بررسی تعرفه

در مرحله‌ی بعدی ترخیص کالا که به شکل مجازی صورت می‌گیرد، کالا با اسناد مربوط به آن‌ها، توسط کارشناس تطابق داده شده و بررسی‌های لازم جهت وجود مدارک و امضاهای لازم صورت می‌گیرد و سپس، کالا تایید نهایی می‌شود.

برای آشنایی با قوانین و مقررات گمرک به مقاله «قوانین گمرک» مراجعه کنید.

مراحل ترخیص کالا، پرداخت و دریافت از انبار

تا اینجا، در صورتی که تمامی مراحل با موفقیت طی شده باشد، نوبت به پرداخت هزینه‌ی آزاد سازی کالا، خواهد رسید.

پرداخت هزینه و صادر شدن سند ترخیص

در این مرحله، صاحب بار، باید هزینه‌ای که توسط کارشناسان اداره گمرک برآورد شده است را پرداخت کرده و پروانه سبزی که توسط گمرک صادر می‌شود را دریافت کند. صادر شدن پروانه سبز به معنایی مجوز برای خروج کالا از انبار است.

اجازه بارگیری

پس از تسویه‌های لازم و صادر شدن سند ترخیص، باید برای دریافت قبض انبار اقدام کنید. با این قبض است که گمرک، مجوز بارگیری را صادر می‌کند. ضمن این که باید هزینه‌ی انبارداری، به مسئول نگهداری کالا پرداخت شود.

خروج کالا

آخرین مرحله از ترخیص کالا، خروج کالا از گمرکی است. برای این کار، ابتدا باید بیجک انبار را از انباردار دریافت کنید. این مدرک، نشان می‌دهد که انباردار، کالا را به شما تحویل داده است. پس از دریافت این سند، می‌توانید وسیله‌ای که قصد دارید کالا را بار آن کنید را وارد گمرک کرده و بار خود را خارج کنید.

مقاله «کالای همراه مسافر چیست» به شرح قوانین گمرکی کالای همراه مسافر می‌پردازد که می‌توانید مطالعه کنید.

نکات و تبصره‌های موجود در خصوص ترخیص کالا

اداره‌ی گمرک، از زمان تحویل کالا، سه ماه کالا را نزد خود نگه می‌دارد و همچنین تمدید این مدت زمان، به درخواست صاحب بار، با پرداخت هزینه‌ی انبار داری تا دو ماه دیگر ممکن است. در صورتی که با گذر این زمان، صاحب بار برای ترخیص اقدامی نکند، بار متروکه به حساب می‌آید.
در صورتی که یک ماه از صادر شدن سند ترخیص گذشته باشد و کالا از انبار خارج نشود، کالا متروکه به حساب می‌آید. که البته می‌توان این مدت زمان را با درخواست صاحب بار تمدید کرد.
در صورتی که کالا‌ها دارای تاریخ انقضای محدود باشند و تجهزات لازم برای نگهداری آن‌ها در گمرک وجود نداشته باشد، باید به در خواست صاحب بار، برای انتقال آن به گمرکی که تجهیزات کامل را دارد اقدام شود.
وجود برخی موانع، باعث می‌شود که مراحل ترخیص کالا، متوقف شود. در صورت توقف روند توسط اداره گمرک، کالا متروکه نمی‎شود.

اسناد و مدارک مورد نیاز جهت ترخیص کالا

مدارکی که در مراحل مختلف ترخیص کالا لازم است به شرح زیر خواهد بود:

پیش‌نویس و ثبت در سیستم EPL گمرک
تصویر کارت بازرگانی
قبض انبار، که پس از تحویل بار به گمرک، صادر می‌شود
بارنامه
گواهی مبدأ
پرفورما یا پیش فاکتور
فاکتور
ترخیصیه
اعلامیه تأمین ارز
مجوز ثبت سفارش
بیمه نامه گمرکی
پروانه بهره‌برداری مربوط به شرکت‌های تولیدی که قصد صادرات دارند.
مجوزهای قانونی در صورت نیاز
وکالتنامه رسمی (در صورتی که کار را به ترخیص‌کار سپرده باشید.)

علاوه بر این دسته مدارک، مدارک شخصی خود صاحب کالا نیز لازم است. مدارکی از قبیل اصل و کپی کارت ملی و کارت بازرگانی. که این مورد برای فرد ترخیص‌کار، به شکل دیگری است و این فرد باید مدارکی اعم از اصل و کپی کارت ملی، وکالت‌نامه محضری و معرفی‌نامه شرکت را به همراه داشته باشد.

بیشتر بخوانید: انواع بارنامه

وظایف ترخیص کار

همانطور که تا الان متوجه شدید، برای ترخیص شدن یک کالا، مراحل زیادی باید طی شود که در صورت بروز مشکل در هر کدام، ممکن است با عدم ترخیص کالا رو به رو باشیم. اما زمانی که این کار را به یک ترخیص‌کار بسپارید، باید خیالتان از این بابت راحت باشد که این فرد، بار‌ها این کار را انجام داده و با تمامی مشکلاتی که ممکن است به وجود بیاید، آشنایی کامل دارد. این فرد وظیفه دارد، با استفاده از وکالت‌نامه و معرفی نامه‌ای موجود، 0 تا 100 کار‌های ترخیص را انجام داده و مجوز‌ها و مدارک لازم جهت این کار را تهیه ‌کند. فراموش نکنید ترخیص‌کاری که انتخاب می‌کنید، باید مورد اعتماد بوده و صلاحیت این را داشته باشد که شما به او وکالت بدهید.

ترخیص‌کار، علاوه بر این که باید بر تمامی قوانین حاکم در زمنیه‌ی ترخیص کالا مسلط باشد، همواره باید تلاش کند تا علمش را به روز بگه دارد و از وضع شدن قوانین جدید آگاه باشد؛ چرا که با توجه به حساسیت کار و همچنین تغییر روند صادرات، قوانین هر چند وقت یکبار، دستخوش تغییراتی می‌شود.

بیشتر بخوانید: لجستیک معکوس

جمع بندی

ترخیص کالا مربوط به زمانی است که بار، وارد گمرک شده و باید برای آزاد شدن آن، یک سلسله مراتبی طی شود. کالا، قبل از صادر شدن و بعد از وارد شدن به یک کشور، وارد گمرک می‌شود و نوبت به ترخیص آن می‌رسد. پس از ترخیص، می‌توان مرحله‌ی بعد را انجام داد. اما ترخیص کالا، احتیاج به یک سری مدارک و طی کردن مراحل خاصی دارد که در این مقاله به طور کامل بررسی شد. نکته مهم بعدی این است که، ترخیص کالا، معمولا کاری نیست که توسط خود صاحب بار انجام شود. بلکه ترجیح کارفرما بر آن است که این کار را به یک شرکت که در این زمینه تجربه‌ی زیادی دارد، واگذار کند.

یکی از این شرکت‌ها که در زمینه‌ی ترخیص کالا، به واسطه‌ی تعداد دفعات زیادی که این کار را صورت داده، تجربه‌ی زیادی کسب کرده است، کمپانی تی‌اکسپرس است. متخصصین و ترخیص‌کاران این گروه با قوانین و اسناد لازم برای این کار به طور کامل آشنا هستند و این اطمینان را می‌دهند که شما عزیزان، می‌توانید 0 تا 100 کار‌های ترخیص کالا‌ی خود را با خیالی راحت به متخصصین این تیم سپرده و تمرکز خود را بر مباحث مهم‌تر، از جمله بحث تجارت بگذارید.