همان طور که در مقالات قبلی مطرح شد، لجستیک معکوس یکی از انواع لجستیک است که در صنعت حمل و نقل و لجستیک، نقش بسیار مهم و پر رنگی دارد. در مقالات لجستیک چیست و تفاوت لجستیک و حمل و نقل، انواع لجستیک را نام بردیم و تفاوت صنعت لجستیک و حمل و نقل را شرح دادیم که شما می توانید برای درک بهتر مفهوم لجستیک، این مقالات را در بلاگ وب سایت رسمی تی اکسپرس مطالعه کنید. اما در این مقاله سعی بر این شده است تا یکی از مهم ترین و پرکاربردترین انواع لجستیک، یعنی لجستیک معکوس را به شما معرفی کرده و جزئیات آن را مورد بررسی قرار دهیم تا اهمیت لجستیک معکوس را بتوانید به خوبی درک کرده و آن را در بیزنس خود به بهترین شکل به کار بگیرید.

بیایید برای شروع کار، به صورت اجمالی با تعاریف لجستیک و مدیریت زنجیره تامین آشنا شویم تا پس از آن به سراغ معنی لجستیک معکوس و سپس کاربردهای آن برویم.

لجستیک چیست؟

با توجه به مقالات قبل متوجه شدید که تمامی عملیات حمل و نقل، انبارداری، مدیریت داده های محصول در طول زنجیره تامین و بسته بندی در دایره فعالیت های لجستیک جای دارند که از جمله وظایف آن می توان به هماهنگی و مدیریت فعالیت ها بر اساس اصول مدیریت زنجیره تامین نیز اشاره کرد. در مقاله «انواع لجستیک» به معرفی انواع آن‌ها پرداخته ایم که پیشنهاد می‌کنیم مطالعه نمایید.

در لجستیک، هدف اصلی این است که محصول درست، در زمان و مکان درست، با قیمت درست و کیفیت و کمیت درست به دست مشتری درست برسد.

مدیریت زنجیره تامین چیست؟

مدیریت زنجیره تأمین نیز فرایندی است که در آن، سازمان‌های مختلف برای وصل کردن تأمین‌کنندگان به مشتریان، با هدف افزایش بازدهی و تولید ارزش برای مصرف‌کننده‌ی نهایی، با یکدیگر همکاری می‌کنند. در مدیریت زنجیره تأمین، چند شرکت به عنوان زنجیره تأمین با یکدیگر همکاری می‌کنند تا مواد اولیه در بهینه ترین حالت ممکن به دست تولیدکننده برسد تا در نهایت، محصولی با ارزش در اختیار مصرف‌کننده‌ی نهایی قرار بگیرد.

همان طور که خواندید، هدف اصلی از لجستیک و زنجیره تامین، تحویل کالا با کیفیت مناسب و در بهترین و بهینه ترین شکل ممکن به دست مشتریان نهایی است تا در نهایت، بیشترین میزان بازدهی و رضایت مشتریان را از این پروسه بتوان کسب کرد. اما گاهی در طی انجام شدن برخی از فعالیت های گسترده درون سیستم لجستیک یا زنجیره تامین، سیستم موفق به کسب رضایت مشتری نمی شود که دلایل آن با توجه به عوامل و فاکتورهای زیادی که در این زنجیره نقش دارند، می تواند بسیار متفاوت و مختلف باشد.

تعریف لجستیک معکوس

زمانی که مشتری رضایت کافی از محصول ندارد و تمایل دارد آن را عودت داده و برگشت بزند، وظیفه تولیدکننده است که سیستمی را طراحی کند که بتواند به بهترین شکل ممکن محصول برگشت خورده را از مشتری پس گرفته، با سرویس حمل و نقل به محل تولیدکننده بازگرداند و پس از انجام فرایندهای متعدد و اصلاح محصول، آن را برای مشتری نهایی دوباره ارسال کند و یا مبلغ هزینه شده توسط مشتری برای خرید آن محصول را به وی بازگرداند. تمامی فعالیت هایی که در این زمینه، از برگشت کالا از سمت مشتری تا تحویل آن به کارخانه و سپس ارسال دوباره کالای اصلاح شده برای مشتری و یا پرداخت هزینه آن، صوررت میگیرد، در دامنه لجستیک معکوس جای می گیرند. یکی از جدیدترین انواع لجستیک نوع هوشمند آن است که در مقاله «لجستیک هوشمند» به شرح آن پرداخته‌ایم.

لجستیک معکوس را می توان بخشی از فرایند خدمات پس از فروش دانست. به طور کلی، وظیفه این سیستم این است که کالا یا محصول را از سمت مشتری نهایی، به سمت تولیدکننده یا تامین کننده بازگرداند تا در صورت امکان، با اصلاح اشکالات کالا، بتوان آن را دوباره برای مشتری ارسال کرد و یا در صورت عدم قابلیت استفاده از محصول، آن را به بخش بازیافت و بازیابی تحویل داد.

اگر می‌خواهید با تفاوت این دو آشنا شوید به مقاله «تفاوت لجستیک و حمل و نقل» مراجعه کنید.

کاربرد لجستیک معکوس

مسلما هیچ یک از مدیران زنجیره تامین، علاقه ای ندارند که کالا یا محصول ارسال شده، در سیستم لجستیک حرکت معکوس کند و به سمت تولیدکننده بازگردد. ولی این موضوع، بخشی اجتناب ناپذیر است که بالاخره ممکن است در طی فعالیت های گسترده و پیچیده لجستیک و تامین و تولید محصول، اشکالاتی به وجود بیاید که باعث شود کالا، از هر جهتی کیفیت لازم را نداشته باشد که در این صورت، باید سیستم لجستیک معکوس را از پیش آماده کرد تا به هنگام بروز مشکل در تحویل کالا به مشتری نهایی، از سمت لجستیک معکوس دیگر مشکلی وجود نداشته باشد که در آن صورت، نارضایتی مشتریان را دو چندان نموده و اعتبار کسب و کار را زیر سوال می برد. پس آماده کردن زیر ساخت های لجستیک معکوس، از ضرورت های هر بیزنسی می باشد که مدیران آن کسب و کار باید توجه ویژه ای به آن داشته باشند.

علاوه بر موارد ذکر شده، باید بدانید که لجستیک معکوس به مدیران کسب و کار و نیز مدیران زنجیره تامین این اجازه را می دهد که با ارزیابی کالاهای برگشت خورده که مسیر لجستیک معکوس را طی می کنند، دریابند که ریشه مشکلات این محصولات در چیست و با پیگیری سرنخ های به دست آمده از سیستم لجستیک معکوس، به راحتی مشکلاتی که باعث حرکت معکوس محصولات در سیستم لجستیک می شوند را پیدا کرده و در جهت رفع آن بکوشند. این موضوع به بهبود عملکرد زنجیره تامین کمک بسیار بزرگی می کند و باعث می شود تا با همکاری سیستم لجستیک معکوس با بخش ارتباط با مشتریان، بتوان بهترین استراتژی را برای جلب رضایت حداکثری مشتریان پیاده سازی کرد تا فروش و بازدهی شرکت به بیشترین حد خود برسد. یکی از اشتباهات رایج استفاده یکسان از لجستیک و حمل و نقل است.

مقاله پیشنهادی: مشاوره لجستیک و اهمیت آن در صنعت

تاریخچه لجستیک معکوس

در گذشته، طی مدت زمان زیادی، این سیستم در کسب و کارهای مختلف، مخصوصا در بیزنس های مرتبط با حوزه بازیافت و بازیابی ضایعات فلزی یا مواد غذایی، استفاده می شد ولی هیچ وقت به آن به عنوان یک ساز و کار اساسی برای بهینه سازی عملکرد سازمان، نگاه نشد. اصطلاح لجستیک معکوس برای اولین بار توسط دانشمندی به نام جیمز.آر.استوک در مقاله ای با نام لجستیک معکوس مورد استفاده قرار گرفت و بعدها نیز توسط دانشمندان دیگر، به کار گرفته شد. در حال حاضر، بیش از دو دهه است که لجستیک معکوس جایگاه خود را به عنوان یک بخش تحقیقی و عملی در سازمان‌ها و کسب‌وکارها باز کرده و به قسمتی جدایی‌ناپذیر از فرایند مدیریت زنجیره تأمین تبدیل شده است.

امروزه این فرایند تا حدی به یک امر حیاتی تبدیل شده است که شرکت های بسیاری در این زمینه فعالیت خود را شروع کرده اند و به عنوان یک شرکت شخص سوم، برای سازمان هایی که تمایل دارند این سیستم را بیرونی سازی کنند، عملیات لجستیک معکوس را انجام می دهند.

مقاله پیشنهادی: جنرال کارگو

هزینه های لجستیک معکوس

لجستیک معکوس نیز مانند تمامی عملیات های دیگر یک سازمان که هزینه های خاص خود را دارند، نیازمند تامین مالی و متقبل شدن هزینه هایی خاص خودش است. تامین مالی در سیستم لجستیک معکوس به طراحی و تهیه زیرساخت های مورد نیاز، همچون وسایل نقلیه مورد نیاز برای برگشت کالا از سمت مشتری به سمت تولیدکننده و یا انبار کالاهای برگشتی و تهیه زیرساخت هایی برای بازیابی کالاهای مرجوعی از دور خارج شده، ممکن است تخصیص پیدا کند.

هزینه انجام این فرایند ها در لجستیک معکوس را با ارزیابی زنجیره تامین و مخصوصا کالاهای برگشتی و رفع مشکل کالاها در جهت کاهش نرخ برگشتی آن ها، می توان کاهش داد.

از طرفی، شرکت هایی که تامین زیرساخت های لجستیک معکوس برای آن ها صرفه اقتصادی ندارد نیز می توانند از شرکت های شخص سومی که به صورت تخصصی این عملیات را برای شرکت های طرف قرارداد خود انجام میدهند کمک گرفته و سیستم لجستک معکوس خود را بیرونی سازی کنند. طبیعتا بیرونی سازی این عملیات در سازمان ها و کارخانه هایی که هنوز به اندازه کافی رشد نکرده اند و در مقیاس کوچک مشغول به کار هستند، صرفه اقتصادی بیشتری خواهد داشت.

مقالات پیشنهادی: شیپینگ اوردر

جمع بندی

سیستم لجستیک و مدیریت زنجیره تامین، یکی از مهم ترین بخش های هر سازمان محسوب می شوند که در بهینه سازی تولیدات و فروش سازمان، نقش کلیدی دارند. یکی از انواع این سیستم ها، سیستم لجستیک معکوس می باشد که به جمع آوری و برگشت کالاهای مرجوعی از سمت مشتری به سمت تولیدکننده را بر عهده دارد. با ارزیابی درست سیستم لجستیک معکوس، می توان مشکلات تولید یا ارسال کالا و محصول و به طور کلی، دلیل عدم رضایت مشتری را پیدا کرد و در جهت رفع آن، کوشید تا سودآوری و رضایت مشتری از شرکت و کالاهای تولیدی آن، به حداکثر بازدهی خود برسد.

سوالات متداول

اشتراک گذاری در:

0

[ratemypost]