ایران از منظر تولید دارو در بازار داخل و مجموع صادراتش، سهمی 4 تا 5 میلیاردی از مجموع بازار داروی جهان دارد. سازمان غذا و داروی ایران، میزان صادرات دارو ایران به کشورهای مختلف جهان را عددی در حدود 200 میلیون دلار اعلام کرده است. این عدد یک افزایش قابل توجه را نسبت به سال های گذشته نشان می دهد؛ جایی که در سال 2016، عدد رسمی صادرات اقلام دارویی در ایران برابر با 60 میلیون دلار و اعداد غیر رسمی برابر با 100 میلیون دلار بودند. در این مقاله قصد داریم در رابطه با چالش ها و نکات مختلف صادرات دارو صحبت کنیم. با ما همراه شوید.

شرایط صادرات دارو

سازمان غذا و دارو در تاریخ 16 اسفند 1401، شرایط جدید صادرات دارو را به کلیه شرکت های تولیدکننده و صادرکننده دارو اعلام کرد. این شرایط به منظور جلوگیری از کمبود دارو در بازار داخلی ایران تعیین شده اند. شرایط اعلام شده عبارت اند از موارد زیر:

• تمامی شرکت های صادرکننده، باید ظرفیت تولید دارو و برنامه تولید ماهیانه خود را تا پایان سال 1402 به صورت رسمی و کتبی به سازمان غذا و دارو اعلام کنند.
• اگر شرکت ها به برنامه تولید خود عمل کنند، در صورت عدم کمبود دارو و وجود ظرفیت مازاد، می توانند با اخذ مجوزهای لازم، 30 تا 50 درصد مازاد تولید داروی خود را به خارج از کشور صادر نمایند.
• شرکت ها در صورت عدم تعهد به ظرفیت تولید اعلام شده خودشان، تا زمان تامین تعهدات مجاز به صادرات دارو نمی باشند.
• در صورت تولید دارو با دوز اختصاصی و متفاوت با دوز مصرفی در ایران، مجوز صادرات فقط با تایید وزارت بهداشت صادر می شود.

موانع صادرات دارو

با توجه به نیاز کشور به اقلام دارویی و تامین آن ها برای مصرف داخلی، محدودیت های نسبتا زیادی در راه صادرات دارو وجود دارد. برخی از این محدودیت ها عبارت اند از:

1. سختی دریافت مجوز صادرات دارو

صادرات پروسه ای نسبتا طولانی دارد و اگر در دریافت مجوزهای آن مشکل ایجاد شود، به سختی می توان این فرایند را ادامه داد. همانطور که در بخش شرایط صادرات دارو مشاهده کردید، اعطای مجوز برای صادر کردن محصولات دارویی به سختی صورت می گیرد و این موضوع گاهی باعث بی انگیزه شدن صادرکنندگان محصولات دارویی می گردد. یکی از مشکلات موجود، نیاز به تامین مواد اولیه دارو برای تولید است که اگر سهولت در این مسئله افزایش یابد، تولید دارو نیز در ایران افزایش یافته و نیاز کشور کاملا برطرف می شود که در آن صورت، می توان به راحتی مازاد داروی تولیدی را به خارج از کشور صادر نمود.

2. مشکلات تخصیص ارز

تخصیص ارز برای تولید دارو در ایران نیز از حدودا بهمن 1401 با مشکلاتی مواجه گشته که به مرور کمتر شده است. تامین ارز برای واردات مواد اولیه دارویی یک نیاز مهم و اساسی است که باید به آن توجه بیشتری شود. در حال حاضر نیمی از مواد اولیه دارویی در داخل کشور و نیم دیگر آن از طریق واردات تامین می شوند.

3. مشکلات شرکت های تولیدکننده دارو

بسیاری از شرکت های تولیدکننده دارو در ایران دارو را به مراکز دولتی می فروشند و به دلیل بدهی هایی که از سوی این مراکز به آن ها وجود دارد، به نوعی دست آن ها برای هزینه کردن در مسیر صادرات بسته شده است.

اهمیت صادرات دارو

صادرات دارو برای هر کشور می تواند به عنوان یک مزیت و پتانسیل تلقی شود. داشتن سهم در بازارهای جهانی در زمینه صادرات دارو یک مزیت رقابتی استراتژیک به حساب می آید. از اهمیت صادرات دارو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارز آوری: صادرات دارو می تواند به عنوان یک منبع مهم درامد کشور به حساب بیاید که سبب تنوع در منابع درآمدی و تقویت برند ملی می شود.

• توسعه صنعت داروسازی: صادرات دارو سبب ارتقای کیفیت و استانداردهای تولید، افزایش توان رقابتی و دسترسی به فناوری‌های نوین می شود.

• افزایش اعتبار صنعت دارویی کشور در سطح بین المللی: صادرات دارو سبب افزایش اعتبار صنعت دارویی کشور در سطح بین المللی می شود که از مزایای آن می توان به بهبود برند ملی و دسترسی به بازارهای جدید می شود.

• سودآوری و رشد شرکت‌های داروسازی: از ویژگی های صادرات دارو که سودآوری و رشد شرکت‌های داروسازی جز آن می باشد می توان به گسترش بازارهای فروش، ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری و افزایش ارزش سهام شرکت‌های دارویی اشاره کرد.

صادرات گیاهان دارویی ایران

صادرات گیاهان دارویی، صنعتی و عطری شامل 95 قلم دارو است که نیازمند اخذ مجوز از سازمان جنگل ها و ابلاغ از سوی دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت می باشد. صادرات محصولات فرآوری شده مانند پودر و اسانس از گیاهان دارویی نیازمند اخذ مجوز از سازمان جنگل ها نمی باشد. همچنین صادرات پیاز زعفران نیز ممنوع است.

فهرست 95 قلم گیاهان دارویی صادراتی عبارت است از:

1. ثعلب
2. پیاز و گل لاله واژگون
3. پیاز گل نرگس
4. پیاز موسیر
5. ریشه ختمی
6. ریشه کاسنی
7. ریشه ریواس وحشی
8. ریشه چوبک
9. ریشه و میوه روناس
10. ریشه کوله خاس
11. ریشه زنبق وحشی
12. ریشه کوکب وحشی
13. ریشه شیرین بیان
14. ریشه سریش
15. پوست درخت محلب
16. صادرات میوه محلب
17. میوه بنه
18. میوه بلوط
19. میوه زرشک وحشی جنگلی
20. میوه ناخنک
21. میوه نسترن وحشی
22. گل نمدار
23. گل نرگس
24. گل بومادران
25. گل بنفشه
26. گل کاسنی
27. گل گندم
28. گل اروانه
29. گل مغربی
30. گل گاوزبان
31. برگ کنار
32. برگ مورد
33. برگ سنا
34. برگ گزنه
35. سقز
36. همیشک
37. مهرخوش
38. چله داغی
39. سورنجان
40. قره قات
41. بیلهر
42. کرفس وحشی
43. ترنجبین
44. شیرخشت
45. فرنجمشک
46. مریم نخودی
47. پر سیاوشان
48. چماز
49. جفت
50. گز شهداد
51. بیدخشت
52. مصطکی
53. زدو
54. انچوچک
55. درمنه
56. علف گاوزبان
57. زیره سیاه
58. اشنیان
59. گز خوانسار
60. پسته جنگلی
61. آویشن
62. گز علفی
63. گردو جنگلی
64. فندق جنگلی
65. آنغوزه تلخ
66. آنغوزه شیرین
67. ترکه ارغوان
68. باریچه
69. کتیرای خرمنی
70. کتیرای مفتولی
71. وشاه
72. انزروت
73. کاپاریس
74. بادام جنگلی
75. عشقه
76. خزه
77. سرخس بال عقابی
78. مرزه
79. مریم گلی
80. گلرنگ
81. تخم مرو
82. قدومه شیرازی
83. کشمش کولی
84. اسفرزه
85. بادرنجبویه
86. بارهنگ
87. بابونه
88. شاتره
89. اصطخدوس
90. شکر تیغال
91. رزماری
92. ماریتیغال
93. زوفا
94. کاسنی
95. مرزنجوش

لیست داروهای صادراتی ایران

به نظر می رسد آخرین بخشنامه گمرک ایران که در آن درباره داروهای صادراتی ایران صحبت شده است، به شهریور سال 1392 باز می گردد. در این بخشنامه، اقلام دارویی نیازمند مجوز صادراتی به صورت زیر نام برده شده اند:

1. آمپول آلفنتانیل تزریقی 5 ml
2. پچ فنتانیل موضعی 75 mcg/h
3. پچ فنتانیل موضعی 100 mcg/h
4. پچ فنتانیل زیرجلدی 25 mcg/h
5. پچ فنتانیل زیرجلدی 50 mcg/h
6. آمپول مرفین تزریقی مورفین سولفات 10 ml
7. آمپول مرفین تزریقی مورفین سولفات 25 ml
8. آمپول مرفین تزریقی مورفین سولفات 50 ml
9. شیاف مرفین رکتال 10 mg
10. قرص مرفین سولفات خوراکی 10 mg
11. قرص دیفنوکسیلات خوراکی
12. قرص هیدرومورفون خوراکی 2 mg
13. قرص هیدرومورفون خوراکی 4 mg
14. قرص ترامادول خوراکی هیدروکلراید 100 ml
15. آمپول ترامادول تزریقی هیدروکلراید 50 ml
16. کپسول ترامادول خوراکی هیدروکلراید 50 mg
17. قرص ترامادول خوراکی هیدروکلراید 50 mg
18. کپسول خوراکی آنتی هیستامین دکونژستانت
19. قرص خوراکی آنتی هیستامین دکونژستانت
20. قرص خوراکی افدرین هیدروکلراید 20 mg
21. آمپول تزریقی افدرین هیدروکلراید 50 ml
22. آمپول تزریقی افدرین سولفات 50 ml
23. شربت خوراکی اکسپکتورانت
24. شربت خوراکی اکسپکتورانت کدئین
25. آمپول تزریقی کتامین 50 mg
26. قرص خوراکی استامینوفن کدئین

به نظر نمی رسد که این فهرست شامل تمام اقلام دارویی صادراتی ایران باشد. با این حال، آخرین بخشنامه در دسترس همین فهرست بالا است.

صادرات دارو به عراق

در تیر ماه 1402، با سفر دکتر صالح الحسناوی وزیر بهداشت عراق به ایران، صحبت های مهمی در موضوع تبادلات تجاری در زمینه های پزشکی و دارویی رد و بدل گردید. در این سفر دو طرف در رابطه با صادرات دارو از ایران به عراق و همچنین انتقال تکنولوژی های ساخت دارو در ایران به کشور عراق مذاکره هایی صورت گرفت. وزیر بهداشت عراق در واکنش به این دیدار اعلام کرد که با مذاکرات صورت گرفته، تصمیم گرفته اند برخی از ضوابط و خط قرمز های قبلی وزارت بهداشت عراق در خصوص واردات دارو را تغییر دهند تا شرکت های ایرانی بتوانند از این فرصت استفاده کنند. وزیر بهداشت عراق ابراز امیدواری کرده که شرکت های ایرانی این فرصت را غنیمت بشمارند و از ضوابط جدید به حد احسن استفاده کنند تا صادرات داروی ایران به عراق افزایش یابد.

همچنین رئیس کمیته صادرات سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی به این نکته اشاره کرد که شرکت های دارویی ایران در صورتی که قصد صادرات دارو به عراق را دارند، باید مراحل ثبت پرونده های خود را به طور کامل تکمیل نمایند.

در این سفر همچنین از سوی ایران درخواست شده که کشور عراق شرکای قابل اعتمادی را برای تسهیل در امر تجارت دارو میان ایران و عراق، به شرکت های ایرانی معرفی نماید.

صادرات دارو به روسیه

ایران در سال 1400، عددی معادل با 60 میلیون دلار دارو را به کشور های مختلف جهان صادر کرده که 7.5 میلیون دلار آن سهم روسیه بوده است؛ یعنی 12.5 درصد از بازار صادرات داروی ایران در اختیار کشور روسیه می باشد. این یعنی روسیه یکی از بهترین مقاصد برای صادرات داروی ایران به شمار می رود.

در این زمینه، در اردیبهشت ماه سال 1402، رئیس سازمان غذا و داروی ایران در سفری به روسیه تلاش هایی را برای تسهیل صادرا داروی ایران به روسیه انجام داد. در این سفر تلاش شد تا اقدامات زیر صورت بگیرد:

• به رسمیت شناختن مطالعات بالینی دارو در ایران توسط روسیه
• توافق برای تولید داروهای کم مصرف یا اورفان (بدون توجیه اقتصادی)

از این رو توافق شده که کشور روسیه یک تیم کارشناسی را در آینده به ایران ارسال کرده تا از کارخانجات تولید داروی ایران بازدید کنند و زمینه برای همکاری بیشتر در حوزه دارو فراهم شود.

ایران مبادلات دارویی مناسبی با کشور روسیه دارد و اولین واکسن کرونای وارد شده به ایران در دوران پاندمی کرونا، واکسن اسپوتنیک روسی بود. از این رو و با توجه به اقدامات انجام شده توسط دو کشور و افزایش همکاری های دریایی ایران که منجر به سهولت بیشتر در ارسال بار به روسیه شده است، انتظار می رود میزان همکاری های ایران و روسیه در زمینه صادرات دارو به زودی افزایش پیدا کند.

سخن پایانی

در این نوشته از تی اکسپرس درباره صادرات دارو و مصائب و مشکلات آن صحبت کردیم و فهرست اقلام دارویی صادراتی را نیز برایتان برشمردیم. صادرات دارو با مشکلات زیادی مواجه است که رفع آن ها، این حوزه صادراتی را تکان خواهد داد. امیدواریم این مطلب مورد توجهتان قرار گرفته باشد. اگر در رابطه با نکات مطرح شده سوالی دارید، لطفا با ما در قسمت نظرات در میان بگذارید.

اشتراک گذاری در:

2

[ratemypost]